گزارش تحقیق و تفحص مجلس از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

 
دريانيوز: گزارش تحقیق و تفحص از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در صحن علنی مجلس شورای اسلامی قرائت شد.
به گزارش خبرنگار پارلمانی"مهر"، متن کامل این گزارش که توسط جواد آرین منش رئیس هیات تحقیق و تفحص مجلس از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرائت شد، به شرح زیر است:

1- بررسی چگونگی انطباق برنامه ها وعملکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اهداف و وظایف قانونی این وزارتخانه و سیاست های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران بیانگر این مطلب است که اگر چه در دهه اخیر آمار و شاخص های کمی در زمینه تولید آثار و محصولات فرهنگی روند رو به رشدی را نشان می دهد و آمار نشریات، کتاب، فیلم، تئاتر و بطور کلی محصولات فرهنگی، هنری و سینمایی هر سال نسبت به سال قبل افزایش داشته است. لکن متاسفانه بدلیل فقدان سیاست های اجرایی و نبود نظارت مناسب بخش قابل ملاحظه ای از تولیدات نه تنها درراستای اهداف و و سیاست های فرهنگی نظام مقدس جمهوری اسلامی شکل نگرفته بلکه از محتوای سوء فرهنگی برخوردار بوده است.

2- بررسی های پیرامون چگونگی صدور مجوز نشر کتاب ، تخصیص یارانه ها ، حمایت از برگزاری نمایشگاه های کتاب ومسائل مربوطه حکایت از کم توجهی ، اهمال درممیزی و تخلفات جدی از ضوابط تولید ونشر کتاب دارد .

الف : وضعیت نشر کتاب

در حالیکه حفظ و حراست ازارزش های فرهنگی و بومی و اسلامی در انتشار آثار مکتوب از جمله وظایف وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی محسوب می گردد وتقریبا اکثر کشورهای جهانی شیوه های نظارتی متناسب با فرهنگ خودی را درنشر آثار مکتوب اعمال می کنند .متاسفانه در سال های اخیر به دلیل حاکمیت تساهل وتسامح فرهنگی و به بهانه کثرت آثار و کمبود نیروی انسانی کنترل ونظارت لازم بر نشر آثار فرهنگی و هنری اعمال نگردیده ودرنتیجه آثاری منتشره شده است که برخی از آنها نه تنها هیچ گونه انطباقی با ارزش ها ومعیارهای نظام مقدس جمهوری اسلامی ندارد بلکه تعداد زیادی از این آثار با ضوابط ومعیارها وسیاست های فرهنگی جمهوری اسلامی مغایرت دارد .

تحقیق و برررسی صورت گرفته در زمینه آثار انتشار یفاته در مورد کتاب هایی با موضوع ادبیات داستانی در مقطع زمانی تابستان 1378 لغایت تابستان 1381 که ازکل آثار انتشار یافته تعداد 659 اثر به صورت نمونه وگمانه زنی مورد ارزیابی قرار گرفته است نتایج ذیل را بر داشته است .

ازمجموع کتاب های مورد بررسی قرار گرفته 6/78 درصد آنها آنها به نحو ی از انحاء دارای اشکالاتی وایراداتی بوده است وتنها 4/21 درصد آنها مورد تایید کامل قرارگرفته و فاقد هر گونه اشکالاتی بوده است .

تحلیل محتوای کتب منتشره درزمینه ادبیات داستانی حاکی است در لابلای این آثار مفاهیمی در زمینه اشاعه ابتذال ، عادی سازی روابط محرم ونامحرم ،؛‌عادی ساختن وازمیان بردن قبح گناه ،‌اشاعه رفتارهای غیر اخلاقی ،تشریح صحنه های خلاف اخلاق جنسی ، اشاعه روابط نامشروع ،ترویج قبل از ازدواج ، هنجار شکنی دختران جوان، بی توجهی به احکام شریعت ،‌به سخره گرفتن اعتقادات وآداب ورسوم دینی ، اشاعه تفکرات سکولاریستی وجود دارد .

روابط غیر شرعی قبل از ازدواج، هنجار شکنی دختران جوان، بی توجهی به احکام شریعت، به سخره گرفتن اعتقادات و آداب و رسوم دینی، اشاعه تفکرات سکولاریستی وجود دارد. (پیوست شماره یک)

ب: نمایشگاه های بین المللی:

بررسی های در خصوص چگونگی برگزاری نمایشگاه های بین المللی کتاب بیانگر این واقعیت است که متاسفانه نظارت مناسبی در زمینه محتوی وکیفیت آثار عرضه شده از سوی وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، برغرفه داران، ناشرین و عرضه کنندگان کتاب و محصولات فرهنگی داخلی وخارجی اعمال نگردیده است.

بعنوان مثال و نمونه بررسی های انجام شده درخصوص هجدهمین نمایشگاه بین المللی کتاب که با حضور 1818 ناشر داخلی و 756 ناشر خارجی درتهران برگزار گردید حاکی از وجود تخلفات ذیل در این نمایشگاه بوده است:

الف- عرضه کتب و نشریات خارجی ممنوعه و مبتذل که مغایر ضوابط و مقررات وزارت ارشاد بوده است.

ب- عرضه آثاری که به معرفی چهره به اصطلاح هنرمندان و هنر پیشگان قاسد می پردازد.

ج- عرضه آثاری که توصیف کننده صحنه های غیر اخلاقی و مسائل جنسی بصورت وقیحانه است.

د- عرضه آثاری که مبلغ فوق ضاله و اندیشه های الحادی ومکاتب کفر آمیز بوده است.

ه- عرضه و تبلیغ آثاری که علیه دین مبین اسلام (پیوست شماره دو)

و- عرضه کتب نویسندگان معاند با انقلاب اسلامی

ز- عرضه آثاری در ضدیت با گروه های جهادی فلسطین و دفاع از رژیم غاصب صهیونیستی

3- واردات کاغذ و چگونگی توزیع و تخصیص یارانه ها و علل نوسان غیر قابل کاغذ در سال های اخیر:

بررسی ها در این زمینه نشانگر عدم مطالعه و فقدان کارشناسی لازم در زمینه خرید کاغذ خارجی ازسوی معاونت های فرهنگی و مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده است.

در نتیجه حسب اطلاعات موجود خریدهایی که راسا توسط معاونت مطبوعاتی انجام می شده معمولا با کمترین اطلاعات و بدون در نظر گرفتن ملاحظات و بررسی های فنی انجام می شده است و نیز به دلیل ابهامات فراوانی که در قراردادهای مربوطه وجود داشته، علاوه بر هزینه های حق العملکاری ، هزینه سرمایه در قیمت تمام شده نیز محاسبه و پرداخت می گردیده و به طور کلی خریدها به گونه ای بوده است که دست حق العمکار را در جابجایی کاغذ بازمی گذاشته است در نتیجه باعث حیف و میل بیت المال در این زمینه گردیده است و موارد متعددی تخلف در جهت توزیع کاغذ یارانه ها و تعویض نوع کاغذ مرغوب به کاغذ نامرغوب و عدم تخصیص یارانه های کاغذ در جای خود بوده است.

برابر گزارش شماره 28/1/85 - 1102 دیوان محاسبات سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فقط در سال 1383 مبلغ 190/324 هزار ریال مازاد بر سهم اعتبار خارج از شمول ابلاغی در قالب اعتبارات خارج از شمول هزینه نموده است که تنها گوشه ای از تخلفات فراوان این بخش است. (پیوست شماره 3)

4. تولیدات سینمایی و چگونگی برگزاری جشنواره های مختلف فیلم، تئاتر و موسیقی و نحوه حمایت و نظارت بر فعالیت های انجام شده در این حوزه:

در بررسی هایی که بر روی تولیدات سینمایی شش ساله سینمایی ایران (1378-1384) که در جشنواره فجر به نمایش در آمده اند انجام گرفت، حکایت از عدم انطباق محتوای بسیاری ازتولیدات هنری با سیاست های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و معیارها و ارزش های ملی واسلامی دارد به برخی از این موارد ذیلا اشاره می گردد.

الف- محتوای فیلم ها وآثار سینمایی:

در نقد آثار سینمایی اشکالات زیر مشاهده می گردد:

- گسترش فرهنگ لمپنیزم

-حاکمیت فرهنگ دین زدایی و غرب گرایی بر تولیدات سینمایی

-زیر سئوال بردن نهادهای انقلاب اسلامی

-معرفی غیرب بعنوان کعبه آمال وآرزوهای جوانان ایرانی

-ترسیم نظام مقدس جمهوری اسلامی بعنوان تضییع کننده حقوق زنان و جوانان

- خوانندگی و رقض زنان

-پخش موسیقی های غیر مجاز

- سیر صعودی خشونت درفیلم ها

- توجیه خیانت زن و مرد به یکدیگر بعنوان امری عادی و جایز

- به چالش کشیدن مظاهر اقتدار نظام از جمله ارتش، سپاه و تصویر آنان بعنوان نهادهایی متحجر و کهنه گرا

- القاء عقب ماندگی مسلمانان

-عدم هماهنگی با سیاست های خارجی نظام جمهوری اسلامی ایران

- استفاده ابزاری از تصاویر زنان

- غیرت زدایی

- تبلیغ نا امنی زنان

-تبلیغ مشرب های صوفیانه وعرفان وارداتی و خانقاهی

-زیر سئوال بردن دفاع مقدس

- زیر سئوال بردن خودباوری ملی

- استفاده ضد ارزشی از نمادها و عناوین مقدس با تکنیک های هنری

- مطرح کردن فرزندان نامشروع بعنوان امری عادل وغیر قبیح

- نفی روحیه استکبار ستیزی

- خانواده گریزی- ترویج طلاق- خودکشی- رابطه های پنهان و..

ب- ساختار قوانین و مقررات حوزه سینما و نحوه اعمال انها توسط مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی :

در ریشه یابی علل وعوامل گرایش اهالی سینما در فاصله سال های 76 تا 84 به سمت وسوی محتوا و مفاهیم ذکر شده به تغییرات ایجاد شده درساختار آئیین نامه های و قوانین نظارتی و هدایتی در حوزه سینما می توان اشاره کرد:

یکی از اولین اقدامات مسئولان وقت وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی تغییر آئین نامه بررسی فیلمنامه و مجوز ساخت فیلم و آئین نامه نظارت بر تولیدات سینمایی است که عملا منجر به حاکمیت فرهنگ تسامح و تساهل و سلیقه ای شدن نظارت و صدور مجوز ها گردیده است.

- ترکیب اعضای شورای نظارت بر گرایشات فکری و سیاسی خاص، صوری بودن جلسات و عدم حضور منظم اعضا درجسلسات مربوطه، کمرنگ شدن حضور نهادهای نظارتی، انحلال شورای فیلمنامه توسط معاونت سینمایی، عدم بازبینی دقیق فیلم ها وعدم نظارت بر تغییرات ایجاد شده در حین ساخت فیلم

- همچنین برخورد تبعیض آمیز در صدور مجوز ساخت فیلم به گونه ای که فیلم های ارزشی در پیچ و خم صدور مجوز ماه ها گرفتار می شدند که عملا باعث خستگی و بی رغبتی فیلمساز می گردیده است.

بر همین اساس بازنگری و اصلاح قوانین دستورات موجود در حوزه سینما به منظور جلویگری از اعمال سلیقه و سوء استفاده های احتمالی یک ضرورت جدی است.

ج- نهادهای سینمایی:

بررسی ها واسناد و مدارک و اظهار نظر سینماگران متعهد نشان می دهد که یکی از نهادهایی که در پیدایش شرایط نامناسب مذکور تاثیر جدی و تعیین کننده ای داشته است بنیاد سینمایی فارابی بوده است، که دراین بنیاد اشکالات ذیل وجود داشته است:

-عدم تبیین اهداف وانگیزه های جدا سازی این بنیاد از وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی

-ابهام در نحوه خصوصی سازی تدریجی این بنیاد وتدوین اساسنامه بنیاد در جهت تامین منافع گروهی خاص

- سوء استفاده های مالی

- به انحصار درآوردن تهیه و واردات مواد اولیه و تجهیزات سینمایی

- روشن نبودن میزان اختیارات این بنیاد در حوزه سینما و پاسخگو نبودن در مقابل کارهای انجام شده.

- خرید فیلم های خارجی غیر قابل استفاده و غیر قابل اکران درداخل کشور

-ابهان در زمینه کمک ها ویارانه های اختصاص یافته به این بنیاد

- برخورد تبعیض آمیز در اختصاص وام به فعالان عرصه سینما

- افزایش بیش از 1000 درصدی قیمت وسایل فیلمسازی بعد از واگذاری بنیاد فارابی

ب: تئاتر:

حوزه نمایش و تئاتر: اگر چه دراین بخش آثار ارزنده ای هم تولید شده است، ضمن تشکر از این دسته از هنرمندان جهت ارائه آثار ارزشی با مفهوم فرهنگ دینی و ایرانی مناسب متاسفانه تئاتر هم بامشکلات مشابه حوزه سینما مواجه بوده است به نحوی که با بررسی تئاترهای اجرا شده در سال های 81 و 83 با نکات منفی زیرمواجه بوده ایم. ضمن اینکه در عقد قرار دادهای تولید تئاتر نیز حیف ومیل  وابهامات جدی وجود دارد.

- ابتذال کلامی و رفتاری

- پوچ گرایی و منفی گرایی نسبت به جهان و زندگی (تبلیغ نیهیلیسم اجتماعی)

- اهانت و کم ارزش جلوه دادن ارزش های دفاع مقدس

-حریم شکنی اخلاق اسلامی و ارزش های دینی

- ترویج اندیشه های فمینیستی

- سیاه نمایی و تضعیف نظام

-ترویج باورهای مرد ستیزانه وتضعیف نهاد خانواده

-تضعیف باورهای دینی در مردم و اشاعه منکرات (پیوست شماره8)

ج: موسیقی

در بخش موسیقی عدم نظارت مناسب بر تولید و تکثیر میلیون ها نوار و CD مبتذل و غیر مجاز و برگزاری کنسرت های مبتذل و ترویج موسیقی غربی از جمله تخلفات صورت رگفته دراین بخش است. (پیوست شماره 9)

د: هنرهای تجسمی:

ارزیابی ها و بازرسی های مستمر سازمان بازرسی در سال 81 وانجام بازرسی از مرکز هنرهای تجسمی وابسته به معاونت امور هنری وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی در خصوص نحوه وچگونگی صدور مجوز فعالیت نگارخانه ها، خرید آثار هنری، برگزاری نمایشگاه های آثار هنری در خارج از کشور ونیز نحوه هزینه کرد اعتبارات دریافتی از وزارتخانه متبوع حاکی است. مشکلاتذیل در این زمینه وجود داشته است:

- بکارگیری نیروهای غیر مجاز و بعضا فاقد صلاحیت لازم

- نامشخص بودن و ابهام در وضعیت حساب هزینه های فرهنگی و هنری

- عدم وجود ضوابط روشن جهت نحوه ارزشایبی آثار هنری ابهام در پرداخت حق الزحمه به کارشناسان.

-مخدوش بودن اسناد و مدارک هزینه های سفر و ماموریت برخی از هنرمندان.

- مخدوش بودن اسناد و مدارک وضعیت حساب بدهکاران موسسه توسعه هنرهای تجسمی

- تنظیم اسناد صوری به منظو اهدا سکه

- پرداخت غیر مجاز 4000دلار مبالغ در اختیار اختیار معاونت هنری

- اخلال در وضعیت حساب های ارزی مرکز هنرهای تجسمی و جابجایی در حساب ها

- تجمیع غیر قانونی 36431 دلار ارز مازاد در اختیار موسسه توسعه هنرهای تجسمی و عدم تسویه با ذی حسابی معاونت هنری

- پرداخت غیر قانونی وجوه نقدی به عکاسان اعزامی به افغانستان بابت عکس هایی که هرگز گرفته نشده است.

- پرداخت غیر قانونی وجوه نقدی به هنرمندان (5نفر) بابت نمایشگاه کانادا در سال 1380 که هرگز برگزار نشد.

- عدم نظارت صحیح بر فعالیت نگارخانه ها

- ازمجموع 59 نمایشگاهی که طی سال های 78 تا 80 در خارج از کشور برگزار شده تنها 10 درصد آنها توانستند اهداف تعیین شده در شرح وظایف مرکز هنرهای تجسمی رامحقق سازد (آثار ارسالی بی محتوا واز کیفیت هنری پائینی برخوردار بوده اند)

- نحوه انتخاب و چینش عکس ها به نحوی بود که می توانست باورهای اشتباه وغلطی از فرهنگ دفاع مقدس و مذهب درایران به آنهایی که نسبت به این فرهنگ آشنایی ندارد منتقل کند. (پیوست شماره 10)

5. بررسی مشکلات صنفی سینما گران وهنرمندان و میزان اهتمام به حل آنها

بررسی در این زمینه حاکی از وجود مشکلات ومسائل ذیل دراین حوزه بوده است:

-عدم اهتمام در رعایت حق کپی رایت و تلاش جهت تهیه قوانین مربوط به حقوق پدید آوردندگان فرهنگی و هنری

- عدم امنیت شغلی دست اندرکاران سینمایی بدلیل فقدان مقررات حمایتی

اگر چه براساس اعلام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقداماتی جهت رفع مشکلات و موانع هنرمندان ، طرح بیمه اجتماعی هنرمندان و نویسندگان، تشکیل ستاد مبارزه با قاچاق محصولات سینمایی، تهیه دستور العمل معافیت های مالیاتی کلیه فعالان بخش فرهنگ وهنر، لکن با تمام این تلاش های انجام شده، هنرمندان کماکان با بسیاری از محدودیتها در این زمینه مواجه هستند هنوز مرتفع نشده است. (پیوست شماره 11)

6. بررسی عملکرد وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی در بخش منابع انسانی بیانگر واقعیت های ذی است:

الف: عدم توجه لازم به شایسته سالاری و توانمندی ها و تخصص و تعهد در سپردن مسئولیت ها

ب: بکارگیری نیروهای غیر رسمی وغیر مجاز وفاقد صلاحیت های تخصصی وگزینشی و براساس رابطه

ج: عدم توجه واهتمام کافی به تربیت نیروی انسانی متعهد و متدین و انقلابی درعرصه های فرهنگی و هرنی متناسب با اهداف فرهنگی نظام مقدس جمهوری اسلامی.

د: عدم رعایت سلامت در برگزاری آزمون استخدامی سال 1383 که با توجه به مستندات موجود ملاحظه می گردد که شرایط و نحوه برگزاری آزمون استخدامی به هیچ وجه قابل قبول و مطابق آیین نامه ها واستانداردهای مربوطه نبوده است.

و به دلیل وضعیت نامناسب برگزاری و به دلیل تراکم متقاضیان و فضای محدود وعدم کنترل شرکت کنندگان و اهمام ناظران و منتخبین و بی توجهی مسئولین اداری به تذکرات اعلام شده و با نظر به احتساب امتیاز اشتغال برای افراد غیر واجد شرایط توسط مسئولان امور اداری، پرونده شکایات رسیده توسط کارشناس رسیدگی بررسی و طی 2 مرحله و اعلام ضرورت باطل شدن و لغو نتایج آزمون اعلام گردید که متاسفانه در اجرای آن، اقدامات لازم صورت نپذیرفت و در نتیجه تضییع حقوق افراد واجد شرایط شرکت کننده در آزمون را سبب گردیده است. (پیوست شماره 12)

7- عملکرد خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران بعنوان تنها خبرگزاری دولتی ویکی از سازمان های وابسته به وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی از حیث منابع خبر و میزان اعتبار خبر و ارائه تحلیل ها بویژه در زمینه ارائه اخبار داخلی عملکرد قابل قبولی نبوده و به جای اعمال سیاست های فرهنگی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران و حرکت در راستای منویات مقام معظم رهبری در پاره ای موارد گرفتار مسائل جناحی گردیده و در زمینه های مالی ونیروی انسانی دارای مشکلاتی بوده است. بررسی های صورت گرفته از سوی هیات بازرسی کل کشور از سازمان خبرگزاری بیانگر وجود تخلفاتی در زمینه امور اداری ومالی واستخدامی نظیر تبعیض در اعزام کارشناسان و خبرنگاران به خارج از کشور، عدم رعایت ضوابط در ادامه تحصیل کارکنان، پرداخت های غیر مجاز وتخلف در خصوص جابجایی و انتقال ارز می باشد. (پیوست شماره 13)

8.عملکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص علمیاتی کردن برنامه سومتوسعه در فصل فرهنگ وهنر وضعیت مطلوبی نیست و بخش قابل توجهی ملاحظه ای از تکالیف برنامه علی رغم اختصاص اعتبارات مناسب تا پایان برنامه معطل مانده است.

ارائه خدمات فرهنگی و هنری به قشر عظیم روستائیان کاملا نادیده گرفته شده و تقریبا کتابخانه های روستایی که در گذشته توسط بخش فرهنگی وزارت جهاد سازندگی اداره می شد به تعطیلی گرائید وهیچگونه توجهی به امر کتابخوانی و سایر امور فرهنگی و هنری در روستاها صورت نگرفت.

9. بررسی عملکرد معاونت مطبوعاتی در خصوص چگونگی صدور مجوز و نظارت، حمایت از نشریات وموسسات وابسته به این معاونت از جمله موسسه نشر آوران حکایت از وجود مشکلاتی دارد که به برخی از آنها به شرح ذیل اشاره می شود:

معاونت مطبوعاتی همچون سایر معاونت های وزارت ارشاد که برای انجام امور غیر قانونی نظیر بکارگیری  نیرو، پرداخت غیر قانونی به افراد، خرید های غیر مجاز مبادرت به ایجاد یک موسسه جانبی غیر دولتی و صوری نموده اند که با تشکیل موسسه نشرآوران مرتکب تخلفاتی از جمله موارد ذیل گردیده است:

-استخدام 512 نفر کارمند بدون مجوز استخدام جهت واحدهای مختلف و بستن قرار دادهای صوری جهت برداشت وجه از حساب موسسه

-اخذ وجوه کلان میلیاردی از وزارت ارشاد بدون دادن تضمین و برداشت 10% از وجوه مزبور بعنوان کارمزد جهت انجام دستورات معاونت مطبوعاتی و توزیع وجوه در قالب توافق نامه

- عدم رعایت آئین نامه اجرایی ماده 17 در خصوص  هزینه کردن اعتبارات دریافتی از وزارتخانه.

-عدم رعایت قوانین و مقررات در رابطه با هزینه نمودن اعتبارات دریافتی

-خرید اقلام سرمایه ای و به هزینه گرفتن اعتبارات تحت عنوان هزینه های پیش بینی نشده

- انجام هزینه های شخصی غیر قانونی

نتیجه تحقیقات در خصوص مطبوعات ونشریات بیانگر آن است که تعداد تخلفات صورت گرفته د راین زمینه بسیار قابل توجه بوده است ومتاسفانه ضعف های آشکاری در نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود داشته است.

مهمترین محورهای تخلفات نشریات و مطبوعات را مواردی از جمله ترویج فرهنگ غرب ، هرج ومرج رفتاری، سیاه نمایی وتضعیف نظام، ترویج فرهنگ منحط شاهناشی، سکولاریسم، تضعیف باورهای دینی، تضعیف ولایت فقیه، تضعیف قوای سه گانه و تضعیف رو حانیت و ارزش های انقلاب تشکیل داده است. (پیوست شماره 14)

10- عملکمرد سازمان حج و زیارت در رابطه با سپرده های مردم، متقاضیان اعزام به حج و عتبات عالیات، همچنین ارزیابی هزینه های تمام مشده وعملکرد شرکت های خدمات دارای ابهاماتی به شرح ذیل است:

- عدم وجود آئین نامه و ضوابط روشن از چگونگی ثبت نام، اعزام، تغذیه، اسکان، امور رفاهی و بهداشتی ژاپن در سفرهای حج، عمره وعتبات عالیات، سلیقه ای عمل کردن که بروز مشکلات و نارضایتی ها برای زائرین پدید آورده است.

- فقدان نظارت لازم بر امور سفرهات اعم از اجازه مسکن، تدارکات، تغذیه و قرار دادهای منعقده با طرف های خارجی.

-عدم انعقاد قرارداد حمل و نقل سازمان حج یا هواپیمایی جمهوری اسلامی علیرغم اعلام آمادگی و ترجیح شرکت های خارجی که باعث خروج سرمایه های ملی و افزایش قیمت هزینه سفر زائرین گردیده .

-عدم نظارت لازم برنحوه خدمات رسانی هواپیمایی سعودی که مشکلات و نارضایتی برای مسافرین را پدید آورده است.
-وجود روابط ناسالم در عقد قرار دادهاع انحصاری و غیر اصولی بودن فعالیت برخی از شرکت ها در زمینه امور حج علیرغم توصیه های مقام معظم رهبری در این زمینه از جمله اشکالاتی است که درسازمان حج و زیارت وجود داشته اس. (پیوست شماره 15)